Gezonde en veilige stad

Sociaal, schoon, stil, suikerarm en safe

EenUtrecht wil dat Utrecht een stad is waar je gezond kunt wonen, leren en werken. Niet alleen in tijden van een virusinfectie, maar altijd, elk jaar, elke dag. En niet alleen in de rijkere delen van de stad, maar in íedere buurt en wijk.
Dat betekent dat iedere Utrechter woont in een sociaal veilige buurt, zonder overlast en intimidatie op straat. En dat iedere buurt cultureel prettig is, schoon, stil, stralingsveilig en suikerarm.

Utrecht oogt weliswaar gezond, maar onderhuids – niet direct zichtbaar op straat – is de stad ziek. Zo is er een tweedeling tussen rijk en arm. Kwetsbare bewoners, bijvoorbeeld met problematische schulden, staan er vaak alleen voor. Utrechters krijgen te weinig ruimte en support om zich met elkaar te verbinden en elkaar waar nodig te helpen. Utrecht voldoet te vaak niet aan gezonde normen voor schone lucht, stille woonstraten en een stralingsveilige en suikerarme omgeving.

De inzet van EenUtrecht is om van Utrecht een gezonde en veilige stad te maken, zodat alle inwoners er op een gezonde en veilige manier kunnen leven.

Foto: Sjors Provoost

BEKIJK HIERONDER ONZE STANDPUNTEN

Gezondheid en welzijn

De gemeente gaat als regisseur sneller en effectiever (met alle schuldeisers) problematische schulden bij Utrechters saneren en neemt waar mogelijk de schulden van hen over, zodat zij alleen nog met de gemeente als (nieuwe) schuldeiser tot een oplossing hoeven te komen. Dat is extra hard nodig omdat deze schulden ziekmakend zijn en het merendeel van de schulden veelal wordt veroorzaakt door schuldeisers zelf (met overheidsdiensten en overheidsbedrijven vaak ook nog als grootste schuldeisers). Utrechters met een huurachterstand komen eerst in de schuldhulpverlening en pas daarna, als die hulpverlening geen enkele soelaas biedt, is een huisuitzetting zo mogelijk aan de orde. 

De stijgende energieprijzen zijn voor veel Utrechters ‘de druppel die de emmer doet overlopen’. Een te lang niet betaalde energierekening vergroot niet alleen de reeds bestaande financiële problemen maar leidt vaak ook tot het afsluiten van gas en elektra door de energieleverancier. Dat moet door de gemeente worden voorkomen door hierover afspraken te maken met de energieleveranciers, waar nodig de energierekening deels over te nemen of door tijdelijk een deel van de energierekening te betalen – als daarmee problematische schulden kunnen worden voorkomen (of beperkt).

Utrechters en gemeente komen gezamenlijk tot de ‘Utrechtse leefregels’. Dan gaat het over: ‘hoe gaan we met elkaar om’, op straat, op school en op het werk. Bijvoorbeeld dat we elkaar eerst een vraag stellen in plaats van te oordelen, dat groeten altijd mag, we elkaar niet beledigen – laat staan intimideren – en dat we de nachtrust van onze buren respecteren. Waar nodig worden deze leefregels vertaald in gemeentelijke (politie)verordeningen. Zo wordt op straat onbeschoft en intimiderend gedrag niet getolereerd en altijd direct en hard aangepakt. Daders riskeren een boete en komen met naam en delict op de website van de gemeente. Direct een gebiedsverbod voor de dader bij ernstige intimidatie en hinderlijke overlast. Zoals bij bedreigingen, vandalisme en stalking, zowel in de eigen straat en buurt als ook op bijvoorbeeld schoolpleinen en sportvelden.

Een open en voor iedereen toegankelijke buurtruimte zorgt voor de nodige verbinding in een buurt en kan de plek zijn om samen te komen, voor buurtsport, cultuur, debat of om elkaar waar nodig als buren te ondersteunen. Dat kan in de vorm van een trefcentrum, een buurt(werk)kamer of sociaal-cultureel buurthuis; wél altijd passend bij de buurt én in beheer bij buurtbewoners zelf. Soms zijn er nu wel voldoende buurtruimtes in een buurt, maar vaker niet of véél te weinig. Daarom is het zaak dat de gemeente – overal waar een buurt of buurtgroep dat wil – het openen of versterken van een (nieuwe) buurtruime stimuleert en ondersteunt. Belangrijk is wel dat de buurtruimte open staat voor in ieder geval alle buurtbewoners en buurtondernemers, gericht is op in ieder geval ontmoeting en verbinding en bij voorkeur wordt beheerd door een eigen buurtorganisatie (BBO). De ondersteuning bestaat waar nodig uit deskundig advies, financiële ondersteuning en het vinden of verkrijgen van de buurtruimte zelf. Elke buurt (of buurtje) heeft recht op minimaal één passende eigen buurtruimte.

Investeer in cultuur, maar dan vooral in buurtcultuur. Buurtcultuur verbindt mensen en dat zorgt voor prettige(re) buurten waar de Utrechters met plezier willen en kunnen wonen. Elke buurt of wijk kan extra investeren in activiteiten voor buurtcultuur. Elke buurt (of subwijk) krijgt – als zij dat zelf graag wil – ook alle ruimte (en benodigd budget) om zich te versterken als ‘Stadsdorp’ waarbij extra budget wordt vrijgemaakt voor investeringen in de eigen identiteit, het eigen verhaal en karakteristieke (kunst)objecten van de buurt. Een buurt en de eigen straat heeft baat bij een mooie aangeklede en fleurige openbare ruimte, dus ook extra budget voor bijvoorbeeld muurschilderingen, vaste buurtbanken en (buiten)eettafels. Dus wél extra budget – waar nodig – voor buurtcultuur, maar niet voor zogenaamde ‘stedelijke cultuur’ waar het grootste deel van de Utrechters geen belangstelling voor heeft of geen toegang toe heeft (te weinig toegankelijk of te veel ‘witte’ cultuur).

Sport- en beweegactiviteiten in buurt en straat brengen bewoners bij elkaar, het zorgt voor een sociaal netwerk vlakbij huis én is goed voor ieders gezondheid. Utrechters die niet gemakkelijk sporten gaan dat eerder doen als er laagdrempelige sport/beweegactiviteiten zijn ‘om de hoek’. Daarom is het belangrijk extra in te zetten op buurtsportcoaches die de buurtsport stimuleren en ondersteunen; te organiseren vanuit een buurtcentrum, een schoolgymzaal, plein of park. Samen sporten kan ook een begin zijn van een grotere zelfredzaamheid en ‘sterkere’ straten en buurten.

Gezond leefmilieu

Het is cruciaal dat alle straten schoon zijn én niet alleen in de ‘witte’ wijken, maar in álle wijken. Dat betekent dat er extra moet worden geïnvesteerd in het elke dag schoon krijgen en houden van elke straat in de stad. Vuile straten, kapotte ramen, afval gestort naast een afvalcontainer, het zorgt voor ‘wanorde’. Dat leidt allemaal tot meer wangedrag, nog meer vuiligheid, meer overlast en meer kleine criminaliteit. [1] Vandaar dat het zo belangrijk is om als gemeente – samen met en vaak op initiatief van bewoners en buurtondernemers – de stad héél schoon te houden. Dat kan o.a. door hogere boetes uit te delen aan degene die de stad vervuilt, het ophalen van afval te verbeteren, te zorgen voor beter afvalcontainers en burgerinitiatieven te steunen die de straat schoon houden. 

[1] Gronings onderzoek (RUG, 2008) leverde het bewijs voor de zogeheten ‘Broken windows theory’, namelijk dat een wanordelijke omgeving mensen aanzet tot wanordelijk gedrag. Deze theorie is in New York jaren geleden aan de praktijk getoetst (1982). In buurten die letterlijk waren schoongeveegd, werd nadien veel minder kleine criminaliteit gepleegd. Bron: https://www.pzc.nl/overig/onderzoekers-wanorde-zet-aan-tot-wangedrag~af08d032/

In Utrecht betalen hondenbezitters terecht een hondenbelasting ofwel een zogenoemde ‘blaftaks’. Dat moet zo blijven, want honden vragen ruimte en kunnen zorgen voor overlast (incl. hondenpoep). Wel moet deze hondenbelasting worden verlaagd omdat de huidige hoogte niet in verhouding staat tot de kosten die de gemeente extra moet maken én juist kwetsbare Utrechters die behoefte hebben aan een huisdier niet onnodig te veel moeten betalen voor een hond. [1]

[1] Het aantal gemeenten met een hondenbelasting neemt jaarlijks af, maar nog steeds heeft 61,9% van de gemeenten er één (2018). De gem. hondenbelasting in heel Nederland is € 41,64 voor de eerste hond en € 67,51 als alleen de gemeenten met hondenbelasting worden meegerekend. In Utrecht is de hondenbelasting € 74,52 voor de eerste hond. Bron: https://www.kortingscode.nl/hondenbelasting-nl

In woongebieden moet je altijd ‘s nachts (23:00 tot 07:00 uur) rustig kunnen slapen en overdag en in de avond ongestoord in je tuin of op de stoep een gesprek kunnen voeren. Dus geen geluidshinder van verkeer, buitenevenementen, buren of luidruchtige voorbijgangers. Dat moet gelden voor alle woonstraten, zowel in de binnenstad als voor alle andere (buiten)wijken. Allereerst wordt ingezet op het verminderen van het verkeerslawaai tot maximaal 55 decibel (dB), dit door het direct invoeren van een maximum snelheid op alle wegen van 30 km, inclusief doorgaande stadswegen. In Utrecht bestaan voor buitenevenementen nu nog hele soepele geluidsnormen, namelijk maximaal 80 tot 90 decibel, uitgedrukt in dB(A). Deze normen moeten veel strenger, zodat je in de woning (met een geluidsisolerende gevel van minimaal 10 decibel) elkaar in een gesprek nog wel kunt verstaan (bij een geluidsniveau binnen van 55 decibel kan dat dan nog net goed). Dat betekent dat bij evenementen de geluidsoverlast op de gevel niet mag uitkomen boven de 65 dB(A), met uitzondering van enkele beeldbepalende evenementen, met een norm op 75 dB(A). Dat is dus ruim 30 keer stiller dan nu (elke 3 decibel lager is 2x stiller). Ten slotte moet de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) in Utrecht worden aangescherpt, zodat de politie en waar nodig de burgemeester effectiever kan handhaven op o.a. het bewaken van een goede nachtrust. Nu nog veel te vaak worden Utrechters wakker gehouden door (tuin)feestjes bij de buren of luidruchtige voorbijgangers op weg naar huis. Daarom wordt in de APV een artikel opgenomen waarin wordt vastgelegd dat het in alle woonstraten volledig stil moet zijn tussen 23:00 en 07:00 uur (ofwel een geluidniveau van maximaal 35 dB(A) binnen in de woning, dus met een gevelisolatie van gemiddeld 15 dB is dat maximaal 50 dB(A) buiten op de gevel). Overdag en in de avond geldt dat je in woonstraten buiten nog gewoon met elkaar een gesprek moet kunnen voeren (ofwel een geluidsniveau van maximaal 55 dB(A) buiten, vergelijkbaar met het gewenste niveau voor verkeersgeluid).

Kritisch onderzoeken of alle straten en buurten wel stralingsveilig zijn. Op basis daarvan waar nodig strengere eisen stellen aan nieuwe masten voor mobiel dataverkeer.

Nicotine is op de weg terug, maar suiker is overal nog aanwezig. Suiker is een hoofdschuldige voor het ongezonde leven van veel Utrechters. Dat is niet alleen een zaak van mensen zelf, maar vooral ook een zaak voor de gemeenschap en de gemeente. Daarom neemt de gemeente het initiatief voor het maken van afspraken met organisaties en bedrijven over het ‘suikerarm’ maken van de stad. Er komt gerichte voorlichting over suikerarm eten en drinken en een suikerarme catering bij o.a. de gemeente en op scholen. Op scholen worden daar actief leerlingen en ouders bij betrokken (o.a. via de leerlingenraden, ouderraden en medezeggenschapsraden).

Veiligheid

Utrechters voelen zich steeds onveiliger. [1] De gemeente ontkent dit en wijt het aan een toenemend ‘gevoel’ van onveiligheid bij de Utrechters zelf, mede door de aandacht voor incidenten in de media. De werkelijkheid is anders en daarom zijn extra maatregelen nodig. Een cruciaal middel om sociale veiligheid op straat en in de eigen buurt te vergroten is persoonlijk toezicht; georganiseerd door de gemeente én door burgers zelf. De gemeente moet zorgen voor een grotere inzet en aanwezigheid van wijkagenten ofwel ‘meer blauw op straat’ (veiligheid/openbare orde) én elke wijk een eigen BOA, een buitengewoon opsporingsambtenaar (leefbaarheid/overlast).

Burgers in Utrecht organiseren in tientallen buurten al WhatsAppgroepen (Utrecht Alert); sinds 2018 ook via de Veilige Buurt App. [2] Buurtbewoners signaleren via de App onveilige situaties en alarmeren elkaar en waar nodig de politie. De gemeente kan en moet dat veel beter ondersteunen. Dat geldt ook voor de beperkte aanwezigheid in Utrecht van zogenoemde buurtpreventieteams, zoals de ‘buurtvaders’ en de ‘buurtmoeders’, die in groepen overlast gevende buren aanspreken. Dit is een effectieve bewezen aanpak. [3] De gemeente kan en moet ook veel meer buurtpreventie waar nodig stimuleren en ondersteunen.

Camera’s zorgen aantoonbaar ook voor meer (sociale) veiligheid op straat. In Utrecht blijkt dat uit het voorval in Geuzenwijk (Zuilen) waar na het weghalen van twee tijdelijke camera’s ineens de overlast direct weer terug was. [4] Op dit moment geldt in Utrecht een maximum van 81 camera’s (waarvan 75 vaste camera’s) voor het beschermen van de openbare orde en het verbeteren van de veiligheid op straat. [5]  De meeste van deze camera’s hangen in onze Binnenstad. Als EenUtrecht vinden we dat onvoldoende. Op veel meer locaties zijn veiligheidscamera’s nuttig en hard nodig, namelijk overal waar bewoners of (buurt)ondernemers aangeven dat sprake is van een onveilige situatie én dat is zeker niet alleen in de Binnenstad. Daarbij moet vanzelfsprekend altijd maximaal rekening worden gehouden met de privacy van mensen en alle regels die hiervoor gelden (AVG), zoals het hanteren van een beperkte bewaartermijn van de camerabeelden. [6]

[1] Aantal Utrechters dat zich (wel eens) onveilig voelt neemt in de afgelopen toen jaar voortdurend toe (WistUdata/Utrecht Monitor 2011-2019): van ca. 25% in 2011, ca. 33% in 2016 naar ca. 40% in 2019. Utrechters voelen zich onveiliger; meestal omdat zij overlast ervaren van bijvoorbeeld dronken mensen op straat, rondhangende jongeren, drugshandel of van buurtbewoners.

[2] Utrecht Alert: http://utrechtalert.weebly.com/alertgroep.html. Een goed voorbeeld is de whatsappgroep in Tuindorp, waar het aantal fietsdiefstallen afneemt omdat bewoners nu in staat zijn een gestolen fiets te onderscheppen voordat deze uit de buurt verdwijnt.

[3] Vasco Lub, 2016. Bron: https://hetccv.nl/onderwerpen/buurtpreventie/buurtpreventieteams/

[4] DUIC 29 juli 2021: https://www.duic.nl/algemeen/waarom-hangen-er-niet-veel-meer-cameras-in-de-stad-en-nog-zes-vragen-over-camerabeveiliging-in-utrecht/

[5] In heel Nederland ha ngen meer dan 200.000 veiligheidscamera’s. Naar rato zouden dat er in Utrecht (0,5%) zeker 1.000 zijn; maar het zijn er slechts 81. Bron: https://ploum.nl/kenniscentrum/nieuws/cameratoezicht-en-privacyregels-vier-vragen-en-antwoorden

[6] AVG: Algemene verordening gegevensbescherming.

Het overal vrij afsteken van vuurwerk zorgt voor onveilige/gevaarlijke situaties op straat. Daarom moet de gemeente vuurwerk verbieden; met uitzondering van het zogenoemde ‘kindervuurwerk’ zoals sterretjes, knalerwten en Bengaalse lucifers (ofwel F1 vuurwerk). Tegelijkertijd organiseert de gemeente tijdens oud en nieuw openbare vuurwerkshows op enkele locaties in Utrecht.

Coffeeshops mogen van de overheid wel softdrugs (zoals hasj en wiet) verkopen zolang zij zich aan enkele basisregels houden (het ‘gedoogbeleid’), maar de bevoorrading is volledig illegaal. Dat voedt de criminaliteit in onze stad, maakt Utrecht onveilig en zorgt voor zeer ernstige vormen van overlast. Daarom is het volledig legaliseren van softdrugs een belangrijke stap in het veiliger maken van onze stad en het terugdringen van overlast en criminaliteit.

In Utrecht zijn alle locaties voor straat- en raamprostitutie door de gemeente gesloten. In 2013 verdween de raamprostitutie aan Het Zandpad in Overvecht en in 2018 de straatprostitutie aan de Europalaan in Transwijk. Dat betekent dat op dit moment sekswerkers zonder vergunning veelal illegaal op onveilige plekken werken, ergens verstopt in de stad. Een nieuwe grootschalige locatie openen met meer dan 50 of zelfs meer dan 100 werkplekken voor sekswerkers is onwenselijk, omdat daarmee een te groot overlast- en veiligheidsrisico ontstaat voor omwonenden. Daarom moet de gemeente samen met bewoners op zoek gaan naar kleine beheersbare locaties verspreid over de stad. Een nieuwe plek aan ‘Het Nieuwe Zandpad’ in Overvecht is niet wenselijk, omdat daar vele bewoners al jarenlang hebben aangegeven dat Overvecht ter plekke al genoeg zorgen heeft.